Zakon o Centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja objavljen је u „Sl. glasniku RS“, br. 95/2018, a primenuje se od 16. decembra 2018. godine.
Ovim zakonom uređeno je osnivanje, organi i delatnost Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja, odnosi između Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja i organizacija obaveznog socijalnog osiguranja, organa nadležnog za poslove javnih prihoda, organa i organizacija nadležnih za registraciju pravnih i fizičkih lica, organa koji vode službene evidencije i registre o ličnim statusima građana i podataka koji su od značaja za obveznike uplate doprinosa, odnosi Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja sa drugim pravnim subjektima, kao i druga pitanja od značaja za rad Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja.
U „Sl. glasniku RS“, br. 91/2019 objavljen je Zakon o izmenama i dopunama Zakona o Centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja, koji je doneo samo nekoliko novina, ali veoma važnih novina kako sa primenu CROSO sistema i podnosioce prijava, tako i za nadležne organe. Izmene i dopune su u primeni od 1. januara 2020. godine.
1. Razlozi izmena i dopuna
Prema obrazloženju predlogu ovih izmena i dopuna, osnovni razlog za donošenje ovog zakona jeste obezbeđivanje zakonskog osnova za razmenu podataka o porezu na dohodak građana između Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja (u daljem tekstu: Centralni registar) i Poreske uprave, a koje Poreska uprava prikuplja u okviru objedinjene naplate poreza i doprinosa po odbitku.
Kako je Centralni registar pre svega elektronski vođena baza podataka i elektronski servis koji se zasniva na informacionim tehnologijama, neophodno je obezbediti i zakonski osnov za razmenu podataka i povezivanje sa drugim registrima i evidencijama u Republici Srbiji, kako bi se efikasnije ispoštovali zahtevi u pogledu elektronske razmene podataka državnih organa, odnosno razvoja E – uprave, a sve u cilju povećanja efikasnosti kako Centralnog registra, tako i drugih organa i organizacija korisnika podataka iz Centralnog registra.
S obzirom na to da se u okviru organa korisnika podataka Centralnog registra javila potreba razmene podatka koji se odnosi i na porez na dohodak građana, neophodno je bilo propisati zakonski osnov za evidenciju ovog podatka u Jedinstvenoj bazi Centralnog registra.
Pored navedenog, ovim zakonom predviđa se produženje roka za ažuriranje podataka u Jedinstvenoj bazi Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja na dve godine od početka primene Odluke o Jedinstvenom kodeksu šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada („Sl. glasnik RS”, broj 56/18), kao i produženje roka za uspostavljanje Registra zaposlenih, izabranih, imenovanih, postavljenih i angažovanih lica kod korisnika javnih sredstava u okviru informacionog sistema Centralnog registra.
2. Izmene i dopune
2.1. Poslovi i sadržina Centralnog registra
Prva novina koju je doneo Zakon o izmenama i dopunama Zakona o Centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja odnosi se na proširenje poslova Centralnog registra. Naime, dopunjen je član 10. koji je u tački 6) stav 1. propisivao, da Centralni registar, između ostalog, vodi evidenciju o osnovicama doprinosa i uplaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje po svim osnovama i periodima na koje se te uplate odnose. Nakon dopune, Centralni registar će voditi i evidenciju o porezu na dohodak građana po svim osnovama i periodima na koje se te uplate odnose.
U skladu sa ovom dopunom, dopunjen je i član 11. u pogledu sadržine Registra osiguranika, odnosno osiguranih lica, i evidencija obveznika doprinosa u jedinstvenoj bazi podataka, koja sada sadrži i podatke o porezu na dohodak građana.
2.2. Dužnost Poreske uprave
Dalje je propisano, dopunom člana 22, da je Poreska uprava dužna da Centralnom registru dostavlja ažurne podatke, osim kao i do sada o obračunatim i plaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje fizičkih lica – primaoca prihoda, i o porezu na dohodak građana, na osnovu poreske prijave za porez i doprinose koji se plaćaju po odbitku.
Takođe, u članu 23. koji uređuje dužnost Poreske uprave da Centralnom registru dostavlja podatke o obračunatim i plaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje za obveznike samostalnih delatnosti, obveznike koji obavljaju poljoprivrednu delatnost, kao i posebne kategorije obveznika, izvršena je ista dopuna, te će od sada dostavljati i podatke o porezu na dohodak građana.
2.3. Prava i dužnosti Centralnog registra
Još jedna dopunačlana 23, odnosi se na Centralni registar, koji, osim što nema pravo menjanja podataka koji se odnose na obračunate i plaćene doprinose za obavezno socijalno osiguranje, već samo pravo dodatne analize i izveštavanja o uočenim nepravilnostima, sada ne može menjati ni podatke o porezu na dohodak građana.
Izmenom člana 46, u Prelaznim i završnim odredbama zakona, produžen je rok u kojem Centralni registar preuzima poslove vođenja Registra u skladu sa odredbama ovog zakona. Ovaj rok je isticao 1. januara 2020. godine, ali je produžen do 1. januara 2021. godine.
3. Obaveze podnosilaca prijava
Odlukom o Jedinstvenom kodeksu šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada („Sl. glasnik RS“, br. 56/2018), koja se primenjuje od 1. januara 2019. godine, propisan je Jedinstveni kodeks šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada. Danom početka primene ove odluke prestala je da važi Odluka o Jedinstvenom kodeksu šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada („Sl. list SRJ”, br. 97/98 i 25/00 i „Sl. glasnik RS”, broj 15/10 – dr. pravilnik), osim u delu koji se odnosi na šifarnik zanimanja i stručne spreme i šifarnik škola, koji će se primenjivati do utvrđivanja sistema prema kome se kvalifikacije razvrstavaju i šifriraju u Nacionalnom okviru kvalifikacija Srbije, za vođenje evidencija o zanimanju stečenom školovanjem.
Dakle, donet je nov šifarnik, a kada su u pitanju obaveze podnosilaca jedinstvene prijave, pre ovih izmena bilo je propisano da su podnosioci dužni da u roku od godinu dana od dana početka primene Odluke o Jedinstvenom kodeksu šifara za unošenje i šifriranje podataka u evidencijama u oblasti rada („Sl. glasnik RS”, br. 56/2018) u Jedinstvenoj bazi izvrše ažuriranje podataka iz člana 11. stav 4. tačka 1) al. 11-13. Zakona o Centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja.
Dakle, obaveza ažuriranja podataka trebalo je da bude izvršena najkasnije do 1. januara 2020. godine.
Konkretno ponosioci prijava su dužni da ažuriraju podatke u skladu sa novom odlukom koji se odnose na osiguranike, koji su propisani članom 11. stav 4. tačka 1) alineja 11-13, a to su:
– zanimanje, prema klasifikaciji zanimanja, koje se zahteva za radno angažovanje na određenim poslovima, odnosno radnom mestu,
– vrstu i nivo kvalifikacije, odnosno obrazovanja koji su uslovi za radno angažovanje na određenim poslovima, odnosno radnom mestu,
– vrstu i nivo kvalifikacije, odnosno obrazovanja koje lice ima,
s tim da je sada rok produžen na dve godine od početka primene navedene odluke, odnosno podaci moraju biti ažurirani najkasnije do 1. januara 2021. godine.
Izvor: Izvod iz zakona preuzet iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a.
