Postoje brojni slučajevi da se povodom istog životnog događaja vode dva postupka. Ako sagledamo dosadašnju sudsku praksu, mislim da je najspecifičniji odnos disciplinskog i krivičnog postupka.
Postavlja se pitanje da li se okončani disciplinski postupak može smatrati presuđenom stvari shodno načelu NE BIS IN IDEM, ili da isti nije prepreka, procesna smetnja za okončanje krivičnog postupka povodom istog događaja.
Ustav Republike Srbije (“Sl. glasnik RS”, br. 98/2006 i 115/2021-Amandmani i 16/2022) u članu 34. stav 4. garantuje pravnu sigurnost u kaznenom pravu, odredbom da niko ne može biti gonjen ni kažnjen za krivično delo za koje je pravnosnažnom presudom oslobođen ili osuđen, ili za koje je optužba pravnosnažno odbijena ili je postupak pravnosnažno obustavljen, a kojim zabranama podleže vođenje postupka za neko drugo kažnjivo delo.
Navedeni princip sadržan je u odredbi člana 4. stav 1. Zakonika o krivičnom postupku (“Sl. glasnik RS”, br. 72/2011, 101/2011, 121/2012, 32/2013, 45/2013, 55/2014, 35/2019, 27/2021 -OUS i 62/2021 -OUS), kojom je propisano da niko ne može biti gonjen za krivično delo za koje je odlukom suda pravnosnažno oslobođen ili osuđen ili za koje je optužba pravnosnažno odbijena, ili je postupak pravnosnažno obustavljen.
Odredbom člana 4. stav 1. Protokola broj 7. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, propisano je da se nikome ne sme ponovo suditi, niti se može ponovo kazniti u krivičnom postupku u nadležnosti iste države za delo zbog koga je već bio pravnosnažno oslobođen ili osuđen u skladu sa zakonom i krivičnim postupkom te države.
Evropski sud za ljudska prava je zauzeo stanovište da se član 4. Protokola 7. mora shvatiti na način da se zabranjuje kazneni progon ili suđenje za drugo delo u meri u kojoj ono proizilazi iz istovetnih činjenica ili činjenica koje su u suštini bitno iste kao i prvo kažnjivo delo za koje je već doneta pravnosnažna osuđujuća ili oslobađajuća presuda.
Uvažavajući sudsku praksu Evropskog suda za ljudska prava, Ustavni sud Republike Srbije postavio je kriterijume na osnovu kojih se vrši ocena da li vođenje postupka protiv okrivljenog zbog dela koje proizilazi iz istog životnog događaja, predstavlja povredu načela ne bis in idem, a ti kriterijumi su:
- da li su oba postupka koja su vođena protiv okrivljenog, vođena za delo koje po svojoj prirodi predstavlja kažnjivo delo, odnosno da li je zaprećena sankcija u disciplinskom postupku po svojoj prirodi kazneno-pravna;
- da li su dela zbog kojih se okrivljeni kazneno goni ista (idem);
- da li je postojala dvostrukost postupka (bis). Dakle, tek po ispunjenju sva tri kriterijuma može se govoriti o presuđenoj stvari.
Imajući u vidu navedeno, izvodi se jasan zaključak da vođenje disciplinskog postupka, na primer, po Zakonu o državnim službenicima ne ispunjava kriterijum postupka po krivičnoj optužbi i to pre svega u pogledu kaznene prirode sankcije koja je po tom Zakonu može biti izrečena okrivljenom.
Pravna priroda sankcija koje su okrivljenom mogle biti izrečene u disciplinskom postupku su statusnog odnosno radno-pravnog karaktera, budući da se disciplinskim merama ograničavaju ili oduzimaju određena prava i položaj, odnosno svojstva zaposlenog, dakle, sve propisane sankcije su vezane za radno-pravni status lica protiv koga se vodi disciplinski postupak, a svrhu sankcije je moguće ostvariti samo dok se to lice nalazi u radnom odnosu, te stoga po svojoj prirodi nisu kazneno pravne. Prestankom tog statusa navedene sankcije gube svoju svrhu i ne mogu se izvršiti pa je dakle priroda dela vezana za radno-pravni status izvršioca, a time i preventivna i represivna svrha propisanih sankcija.
Imajući u vidu napred navedeno, to, bez obzira na činjenicu što se disciplinski, a zatim i krivični postupak vodi zbog događaja koji delom proizilazi iz istih činjenica, okončanjem disciplinskog postupka, ne postoje procesne smetnje za vođenje druge vrste postupka povodom gotovo istog životnog događaja.
Izvor: Izvod iz propisa preuzet iz pravne baze “Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com.