Stručno uputstvo za sprovođenje upisa u prvu godinu studijskih programa osnovnih i integrisanih studija na visokoškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika Srbija za školsku 2023/2024. godinu, u daljem tekstu: Uputstvo, je objavljeno u „Sl. glasniku RS”, br. 49/2023 i primenjuje se od 17. juna 2023. godine.
Kako je propisano Uputstvom, u cilju osiguranja regularnosti i kvalitetnog sprovođenja upisa, Uputstvom se bliže uređuje upis:
– lica sa invaliditetom,
– pripadnika romske nacionalne manjine,
– državljana Republike Srbije koji su školskoj 2022/2023. godini srednju školu završili u inostranstvu,
– pripadnika srpske nacionalne manjine iz susednih zemalja,
– lica koja nemaju javnu ispravu o stečenom srednjem obrazovanju,
– stranih državljana,
– stranih državljana u statusu migranata/tražilaca azila.
Uputstvo predviđa da visokoškolske ustanove mogu upisati studente u statusu studenta čije se studije finansiraju iz budžeta najviše do broja utvrđenog odlukom Vlade o broju studenata za upis u prvu godinu studijskih programa osnovnih strukovnih, akademskih i integrisanih studija koji se finansiraju iz budžeta Republike Srbije, zatim postupanje visokoškolske ustanove kod nepopunjenog broja studenata koji se finansiraju iz budžeta kao i broj upisa u prvu godinu studenta koji se finansira iz budžeta.
Upis lica sa invaliditetom i pripadnika romske nacionalne manjine vrši se primenom afirmativnih mera, u skladu sa programima i smernicama. Studenti upisani primenom afirmativne mere ostvaruju pravo na ishranu i smeštaj u skladu sa Zakonom o učeničkom i studentskom standardu („Sl. glasnik RS”, br. 18/10, 55/13, 27/18 – dr. zakon i 10/19) i Konkursom za prijem studenata visokoškolskih ustanova u Republici Srbiji u ustanove za smeštaj i ishranu studenata, za školsku 2023/2024. godinu.
Podsećamo, Zakon o učeničkom i studentskom standardu u čl. 3. st. 2. propisuje:
“Student ima pravo na:
1) smeštaj;
2) ishranu;
…..”
Čl. 4. istog zakona je propisano:
“…student iz osetljivih društvenih grupa (… romska nacionalna manjina, lica sa invaliditetom, … i dr.), ostvaruje prava iz člana 3. i 2. ovog zakona, pod uslovima utvrđenim ovim zakonom i primenom blažih kriterijuma, koje u skladu sa ovlašćenjima iz ovog zakona propisuje ministar nadležan za poslove obrazovanja.”
Uputstvom je bliže uređen i upis državljana Republike Srbije koji su u školskoj 2022/2023. godini stekli stranu srednjoškolsku ispravu gde je predviđeno priznavanje strane srednjoškolske isprave, mogućnost ostvarivanja prava na upis u prvu godinu studija u okviru budžetske kvote sa priznatom stranom srednjoškolskom ispravom, upis imaoca strane srednjoškolske isprave koji stiče diplomu polaganjem IB mature, odnosno njihov uslovni upis.
Naime, uslovni upis je propisan čl. 36. Zakona o Nacionalnom okviru kvalifikacija Republike Srbije („Sl. glasnik RS“, br. 27/2018, 6/2020 i 129/2021-dr.zakon) u kojem se navodi:
“Lice o čijem se pravu na priznavanje strane školske isprave srednjeg obrazovanja odlučuje može biti uslovno upisano u prvu godinu studija na visokoškolsku ustanovu ukoliko postupak nije okončan do isteka roka za upis studenata.”
Pripadnik srpske nacionalne manjine iz susednih zemalja u školskoj 2023/2024. godini može se upisati prvu godinu studija pod istim uslovima kao državljanin Republike Srbije, uključujući i pravo na upis na studije u statusu studenta koji se finansira iz budžeta. Uputstvom je predviđeno koje su susedne zemlje. Kandidat visokoškolskoj ustanovi podnosi i izjavu u pisanoj formi da je pripadnik srpske nacionalne manjine. Visokoškolska ustanova objavljuje model izjave na svojoj internet stranici.
Lice koje nema javnu ispravu o stečenom srednjem obrazovanju zato što je evidencija, odnosno arhivska građa o tome uništena ili nestala, umesto te javne isprave podnosi rešenje o utvrđivanju stečenog srednjeg obrazovanja koje donosi osnovni sud u vanparničnom postupku, u skladu sa članom 84. Zakona o srednjem obrazovanju i vaspitanju.
Uputstvom je predviđeno da se strani državljani upisuju u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljani Republike Srbije u pogledu prethodnog obrazovanja, na način uređen Zakonom o visokom obrazovanju i opštim aktom samostalne visokoškolske ustanove.
Strani državljani u statusu migranata/tražilaca azila upisuju se u prvu godinu studija pod istim uslovima kao i državljani Republike Srbije.
Prijavljivanje i upis kandidata u prvu godinu studija odvija se prema uslovima konkursa za upis studenata u prvu godinu osnovnih i integrisanih studija na visokoškolskim ustanovama čiji je osnivač Republika za školsku 2023/2024. godinu, prema dinamici i rokovima utvrđenim konkursom koji visokoškolska ustanova objavljuje na svojoj internet stranici.
Predviđena je i mogućnost nepolaganja prijemnog ispita ukoliko je kandidat osvojio nagradu, bliže uređenu uputstvom, zatim eventualno oslobađanje ili umanjenješkolarine za studenta koji se upiše u prvu godinu studija u statusu studenta koji sam finansira studije, kao i obaveze visokoškolske ustanove oko odlučivanja i obaveštavanja ministarstva u određenim rokovima.
Izvor: Izvod iz propisa preuzet iz pravne baze „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com