Ovaj komentar predstavlja ekstrakt iz stručnog komenatara Povreda zabrane pušenja, objavljenom u časopisu „Rad, prava i obaveze“, br. 7.
Pokušaćemo da damo odgovor na pitanje da li zaposleni može da odgovara za konzumiranje cigareta na radnom mestu, pod kojim uslovima i koje su sankcije?
U tekstu Povreda zabrane pušenja kao prekršaj, objavljenom na Pravnom portalu, pisano je o kažnjavanju zaposlenog sa aspekta Zakona o zaštiti stanovništva od izloženosti duvanskom dimu (“Sl. glasnik RS”, broj 30/2010).
Na ovom mestu ćemo se pre svega osvrnuti na povredu zabrane pušenja sa aspekta Zakona o radu (“Sl. glasnik RS” broj 24/2005, 61/2005, 54/2009, 32/2013, 75/2014, 13/2017-OUS, 113/2017 i 95/2018-aut.tumačenje) (u daljem tekstu: ZOR). Naime, na nivou poslodavca odgovornost se može utvrđivati i na osnovu opšteg akta, te je važno pravilno radnju izvršenja definisati i opštim aktom
Dakle, moguće je dvojako kažnjavanje zaposlenog za povredu zabrane pušenja. Jedno sa aspekta Zakona o zaštiti stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, a drugo sa aspekta ZOR.
Ovi postupci su nezavisni, ali se mogu nadovezati jedan na drugi. Naime, poslodavac može na osnovu izveštaja o povredi zabrane pušenja u skladu sa Zakonom o zaštiti stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, koji može poslužiti, pored drugih, kao dokaz, pokrenuti disciplinski postupak u skladu sa svojim opštim aktima i ugovorom o radu.
Kažnjavanje od strane poslodavca
U smislu čl. 179. stav 2 tač 5) ZOR poslodavac može da otkaže ugovor o radu zaposlenom koji svojom krivicom učini povredu radne obaveze utvrđenu opštim aktom, odnosno ugovorom o radu.
U smislu čl. 179. stav 3 tač 8) ZOR poslodavac može da otkaže ugovor o radu zaposlenom koji ne poštuje radnu disciplinu propisanu aktom poslodavca, odnosno ako je njegovo ponašanje takvo da ne može da nastavi rad kod poslodavca.
Dakle, da bi zaposleni mogao da odgovara za pušenje u radnom prostoru u smislu ZOR navedeno ponašanje treba da bude predviđeno opštim aktom poslodavca ili ugovorom o radu kao povreda radne obaveze ili kao nepoštovanje radne discipline. Imajući u vidu smisao radnih obaveza i discipline, ispravnije je propisati konzumiranje cigareta, odnosno pušenje kao povredu odnosno kršenje radne discipline.
Kako god da je u opštim aktima navedena radnja kategorisana, njeno propisivanje je uslov za pokretanje disciplinskog postupka protiv zaposlenog.
Prilikom propisivanja radnje izvršenja kršenja odnosno povrede radne discipline treba voditi računa o definisanju pušenja, obuhvatu duvana odnosno duvanskih prerađevina i proizvoda sličnih tome (npr. tzv. elektronske cigarete). Svaki propust ili pogrešna definicija mogu dovesti do nemogućnosti vođenja postupka odnosno izostanka sankcije za zaposlenog ili u krajnjoj liniji gubitka sudskog spora ukoliko do toga dođe usled nezakonitog otkaza.
O sankcijama koje se izriču u disciplinskim postupcima protiv zaposlenih za povredu zabrane pušenja možete pročitati u tekstu Sankcije za povredu zabrane pušenja, objavljenom na Pravnom portalu.
Umesto zaključka
Dvojaka odgovornost zaposlenog, sa aspekta dva zakona i prava i obaveze poslodavca u vezi toga čine ovo pitanje kompleksnim.
Ovim tekstom, kao i tekstovima objavljenim na Pravnom portalu u pogledu odgovornosti za prekršaj povrede zabrane pušenja shodno Zakonu o zaštiti stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, te načinu sankcionisanja i adekvatne sankcije za povredu zabrane pušenja od strane poslodavca, pokušaćemo da damo odgovore na mnoga pitanja i nejasnoće do kojih dolazi u praksi a u vezi kažnjavanja zaposlenih za pušenje na radnom mestu odnosno u radnom prostoru, a radi izbegavanja najčešćih propusta do kojih dolazi u praksi, te izbegavanja nepotrebnih sudskih sporova ili njihovo svođenje na minimum.
Izvor: Izvodi iz propisa preuzeti su iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a.
