U važnom uputstvu Poreske uprave dat je odgovor na pitanje šta se podnosi kao dokaz uz zahtev za refakciju kada se vrši prevoz za sopstvene potrebe.
Između ostalog, postavljeno je i pitanje da li je uz zahtev za refakciju akcize dovoljno dostaviti overenu izjavu odgovornog lica u pravnom licu kao dokaz da se prevoz obavlja za sopstvene potrebe ili je potrebno dostaviti još neki dokaz da se prevoz obavlja za sopstvene potrebe?
U ovom tekstu daćemo prikaz najvažnijih odredaba relevantnih propisa, kao i prikaz uputstva Poreske uprave.
1. Relevantne odredbe
Članom 9. Zakona o akcizama (“Sl. glasnik RS”, br. 22/2001, 73/2001, 80/2002, 80/2002-dr.zakon, 43/2003, 72/2003, 43/2004, 55/2004, 135/2004, 46/2005, 101/2005-dr.zakon, 61/2007, 5/2009, 31/2009, 101/2010, 43/2011, 101/2011, 93/2012, 119/2012, 47/2013, 68/2014-dr.zakon, 142/2014, 55/2015, 103/2015, 108/2016, 30/2018, 153/2020, 53/2021, 75/2023 i 94/2024) propisano je:
“Na derivate nafte, biogoriva i biotečnosti i akciza se plaća u sledećim iznosima, i to na:
| 1) olovni benzin (tarifne oznake nomenklature ct: 2710 12 51 00 i 2710 12 59 00) | 74,54 din./lit. |
| 2) bezolovni benzin (tarifne oznake nomenklature ct: 2710 12 41 00, 2710 12 45 00, 2710 12 49 00 i 2710 20 90 11) | 70,11 din./lit. |
| 3) gasna ulja (tarifne oznake nomenklature ct: 2710 19 43 00, 2710 19 46 00, 2710 19 47 00, 2710 19 48 00, 2710 20 11 00, 2710 20 16 00 i 2710 20 19 00) | 72,09 din./lit. |
| 4) kerozin (tarifne oznake nomenklature ct: 2710 19 21 00 i 2710 19 25 00) | 84,04 din./kg |
| 5) tečni naftni gas (tarifne oznake nomenklature ct: 2711 12 11 00 do 2711 19 00 00) | 54,75 din./kg |
| 6) ostale derivate nafte koji se dobijaju od frakcija nafte koje imaju raspon destilacije do 380 °C (tarifne oznake nomenklature ct: 2710 12 11 00, 2710 12 15 00, 2710 12 21 00, 2710 12 25 00, 2710 12 90 00, 2710 19 11 00, 2710 19 15 00, 2710 19 29 00, 2710 19 31 00, 2710 19 35 00, 2710 19 99 00, 2710 20 90 19 i 2710 20 90 99) | 84,04 din./kg |
| 7) biogoriva i biotečnosti (tarifne oznake nomenklature ct: 3826 00 10 00 i 3826 00 90 00) | 65,23 din./lit. |
Derivatima nafte, u smislu ovog zakona, smatraju se i:
1) svaki proizvod koji se prodaje i upotrebljava kao pogonsko gorivo;
2) aditivi, odnosno ekstenderi koji su kao takvi deklarisani za dodavanje u pogonska goriva.
Kupac – krajnji korisnik derivata nafte, biogoriva i biotečnosti iz stava 1. tač. 3) do 7) ovog člana, kojim se u smislu ovog zakona smatra pravno lice, preduzetnik, poljoprivredno gazdinstvo i fizičko lice – nosilac porodičnog poljoprivrednog gazdinstva koje je upisano u registar poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa propisom kojim se uređuje registar poljoprivrednih gazdinstava, odnosno fizičko lice, kroz kupoprodajnu cenu derivata nafte, biogoriva i biotečnosti snosi trošak punog iznosa akcize koji je propisan stavom 1. ovog člana ali ostvaruje pravo na refakciju plaćene akcize u skladu sa čl. 39a, 39b i 39g ovog zakona u zavisnosti od namene za koje se derivati nafte, biogoriva i biotečnosti koriste.
Kupac – krajnji korisnik derivata nafte, biogoriva i biotečnosti iz stava 1. tač. 3) do 7) ovog člana, ostvaruje pravo na refakciju plaćene akcize u iznosu koji predstavlja razliku iznosa utvrđenog u stavu 1. tač. 3) do 7) ovog člana i iznosa akcize iz stava 5. ovog člana.
Kupcu – krajnjem korisniku derivata nafte, biogoriva i biotečnosti iz stava 1. tač. 3) do 7) ovog člana iznos do kojeg se umanjuje plaćena akciza prema nameni je:
| 1) za gasna ulja iz stava 1. tačka 3) ovog člana koja se koriste: | |
| (1) kao motorno gorivo za transportne svrhe za prevoz putnika i tereta | 56,25 din./lit. |
| – od 1. jula 2025. godine | 36,05 din./lit. |
| (2) za grejanje | 8,66 din./lit. |
| (3) kao energetska goriva u proizvodnji električne i toplotne energije | 0 din./lit. |
| (4) u industrijske svrhe | 0 din./lit. |
| (5) kao motorno gorivo za poljoprivredne svrhe | 15,98 din./lit. |
| 2) za kerozin iz stava 1. tačka 4) ovog člana koji se koristi u industrijske svrhe | 0 din/lit; |
| 3) za tečni naftni gas iz stava 1. tačka 5) ovog člana koji se koristi: | |
| (1) kao motorno gorivo za transportne svrhe za prevoz putnika i tereta | 28,44 din./kg; |
| – od 1. jula 2025. godine | 27,38 din./kg |
| (2) za grejanje | 7,41 din./kg; |
| (3) u industrijske svrhe | 0 din/kg; |
| 4) za ostale derivate nafte koji se dobijaju od frakcija nafte koje imaju raspon destilacije do 380 °C a koji se koriste u industrijske svrhe | 0 din/kg; |
| 5) za biogoriva iz stava 1. tačka 7) ovog člana koja se koriste: | |
| (1) kao motorno gorivo za transportne svrhe za prevoz putnika i tereta | 51,53 din./lit. |
| – od 1. jula 2025. godine | 32,61 din./lit. |
| (2) kao motorno gorivo za poljoprivredne svrhe | 9,12 din./lit. |
| 6) za biotečnosti iz stava 1. tačka 7) ovog člana koje se koriste: | |
| (1) za grejanje | 3,25 din./lit. |
| (2) kao energetska goriva u proizvodnji električne i toplotne energije | 0 din/lit. |
Biogoriva, definisana su zakonom kojim se uređuje oblast energetike, kao tečna ili gasovita goriva za saobraćaj, proizvedena iz biomase.
Biotečnosti, definisane su zakonom kojim se uređuje oblast energetike, kao tečna goriva za proizvodnju električne i toplotne energije i energije za grejanje i hlađenje, proizvedene iz biomase, osim za saobraćaj.”
Članom 39a Zakona o akcizama:
“Kupac – krajnji korisnik koji derivate nafte, biogoriva i biotečnosti iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) ovog zakona, koristi za transportne svrhe, odnosno za grejanje, može ostvariti refakciju plaćene akcize na te derivate nafte, biogoriva i biotečnosti, pod uslovom da te derivate nafte, biogoriva i biotečnosti nabavlja od uvoznika, odnosno proizvođača, da je na te derivate nafte, biogoriva i biotečnosti uvoznik, odnosno proizvođač platio propisani iznos akcize, da je kupac – krajnji korisnik platio račun u kome je iskazan obračunati iznos akcize, a kada se ovi derivati nafte, biogoriva i biotečnosti prodaju kupcu – krajnjem korisniku preko ovlašćenog distributera tih derivata nafte, biogoriva i biotečnosti, kupac – krajnji korisnik ostvaruje pravo na refakciju plaćene akcize pod uslovom da poseduje fiskalni račun, odnosno račun i da je platio te derivate nafte, biogoriva i biotečnosti.
Pravo na refakciju plaćene akcize ostvaruje se u zavisnosti od namene za koje se derivati nafte, biogoriva i biotečnosti koriste.
Pravo na refakciju plaćene akcize na derivate nafte i biogoriva iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) ovog zakona, koji se kao motorno gorivo koriste za transportne svrhe, ostvaruje lice koje obavlja delatnost prevoza putnika i tereta u skladu sa propisima kojima se uređuje drumski prevoz putnika i tereta.
Pravo na refakciju plaćene akcize na derivate nafte i biotečnosti iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) ovog zakona, koji se koriste za grejanje, ostvaruje lice radi zagrevanja poslovnog, odnosno stambenog prostora.
Pravo na refakciju plaćene akcize na derivate nafte i biogoriva iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) ovog zakona ima i proizvođač, odnosno uvoznik istih kada ih koristi za sopstvene potrebe u transportne svrhe.
Ovlašćeni distributer, u smislu ovog zakona, jeste lice koje je registrovano kod Agencije za energetiku Republike Srbije i bavi se prodajom na veliko, odnosno na malo derivata nafte, biogoriva i biotečnosti, u skladu sa propisima kojima se uređuje promet derivata nafte i biogoriva.
Bliže uslove, način i postupak za ostvarivanje prava na refakciju plaćene akcize iz ovog člana propisaće ministar nadležan za poslove finansija.”
Zakonom o prevozu tereta u drumskom saobraćaju (“Sl. glasnik RS”, broj 68/2015 i 41/2018) propisano je da teretno vozilo kojim se obavlja prevoz tereta za sopstvene potrebe u drumskom saobraćaju mora imati na bočnim vratima, odnosno na bočnim stranama kabine teretnog vozila, poslovno ime i natpis „Prevoz za sopstvene potrebe”, ispisano slovima visine najmanje tri centimetra i bojom ili nalepnicom koja se bitno razlikuje od osnovne boje vozila, a može imati i njegov znak koji uživa zaštitu u skladu sa zakonom kojim se uređuju žigovi.
Članom 8. Pravilnika o bližim uslovima, načinu i postupku za ostvarivanje prava na refakciju plaćene akcize na derivate nafte, biogoriva i biotečnosti iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) Zakona o akcizama, koji se koriste za transportne svrhe i za grejanje (“Sl. glasnik RS”, broj 112/2012, 38/2013, 93/2013, 111/2015, 81/2018, 93/2019 i 130/2021) određeno je:
“Refakcija plaćene akcize na derivate nafte, odnosno biogoriva iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) Zakona, vrši se na osnovu elektronskog zahteva koji lice iz člana 2. stav 2. tačka 1) ovog pravilnika podnosi preko portala Poreske uprave, najranije 20 dana po isteku kvartala u kojem su nabavljeni derivati nafte, odnosno biogoriva koji se kao motorno gorivo koriste za transportne svrhe.
Zahtev iz stava 1. ovog člana podnosi se na Obrascu REF-T koji je odštampan uz ovaj pravilnik i čini njegov sastavni deo, a sadrži, između ostalog, sledeće podatke:
1) naziv, adresu i mesto sedišta lica iz člana 2. stav 2. tačka 1) ovog pravilnika;
2) PIB podnosioca zahteva;
3) broj tekućeg računa banke na koji će se izvršiti refakcija plaćene akcize;
4) o vrsti prevoza koja se stvarno obavlja – javni prevoz i/ili prevoz za sopstvene potrebe;
5) o ukupnoj potrošnji derivata nafte, odnosno biogoriva i pređenoj kilometraži u prethodnoj godini;
6) o prosečnoj potrošnji derivata nafte, odnosno biogoriva po pređenoj kilometraži u prethodnoj godini;
7) o vrsti i količini derivata nafte, odnosno biogoriva koje je nabavilo i koristilo za transportne svrhe u periodu za koji se podnosi zahtev za refakciju, i to:
(1) o ukupnom broju računa po kojima je izvršena nabavka derivata nafte, odnosno biogoriva;
(2) o ukupnoj potrošnji derivata nafte, odnosno biogoriva i pređenoj kilometraži u kvartalu za koji se podnosi zahtev;
(3) o prosečnoj potrošnji derivata nafte, odnosno biogoriva i pređenoj kilometraži u kvartalu za koji se podnosi zahtev.
Uz zahtev iz stava 2. ovog člana pravno lice, odnosno preduzetnik podnosi odgovarajuće dokaze u zavisnosti od delatnosti za koju je registrovan i stvarno obavlja, i to:
1) licencu za prevoz lica, odnosno stvari izdatu od ministarstva nadležnog za poslove saobraćaja u slučaju prijave obavljanja javnog prevoza;
2) overenu izjavu odgovornog lica u pravnom licu, odnosno preduzetnika da obavlja javni prevoz ako je zakonom kojim se uređuje prevoz tereta u drumskom saobraćaju propisano da nije obavezan da poseduje licencu u slučaju obavljanja javnog prevoza;
3) overenu izjavu odgovornog lica u pravnom licu, odnosno preduzetnika da obavlja prevoz za sopstvene potrebe, odnosno fotokopiju odgovarajućeg dokumenta iz evidencije ako je zakonom kojim se uređuje prevoz tereta u drumskom saobraćaju propisana obaveza upisa u odgovarajuću evidenciju;
4) odobrenje nadležnog organa lokalne samouprave za obavljanje auto taksi prevoza lica;
5) dokaz o posedovanju tekućeg računa banke na koji će se izvršiti refakcija plaćene akcize (npr. potvrda banke, kopija 1. strane ugovora o otvaranju tekućeg računa);
6) licencu za proizvodnju, odnosno trgovinu derivatima nafte, odnosno biogorivima;
7) registraciju i overu reda vožnje izdatu od ministarstva nadležno za poslove saobraćaja (međumesni linijski prevoz), organa opštinske, odnosno gradske uprave za gradski i prigradski prevoz;
8) izvod iz pomoćne knjige osnovnih sredstava, koji se odnosi na vozila koja se koriste za prevoz lica i stvari;
9) pismeni ugovor između prevoznika i korisnika prevoza za javni prevoz, odnosno fotokopija tovarnog lista ili otpremnice u slučaju prevoza stvari u domaćem drumskom saobraćaju, odnosno fotokopija cmr-a u slučaju prevoza stvari u međunarodnom drumskom saobraćaju;
10) odgovarajući dokument (fotokopija tovarnog lista ili otpremnice, dostavnice i dr.) kojim se dokazuje da je domaći prevoznik izvršio prevoz stvari za sopstvene potrebe;
11) fotokopiju korporativne neplatne kartice na osnovu koje nabavlja derivate nafte i biogoriva od ovlašećnog distributera koji se bavi prodajom na malo derivata nafte i biogoriva sa kojim uvoznik, odnosno proizvođač (izdavalac kartice) ima zaključen ugovor o franšizingu;
12) kopije saobraćajnih dozvola za prevozna sredstva koja poseduje i koristi u javnom prevozu, odnosno u prevozu za sopstvene potrebe;
13) kopije ugovora o zakupu, odnosno lizingu za prevozna sredstva koja koristi u javnom prevozu, odnosno u prevozu za sopstvene potrebe;
14) odgovarajuće dokaze iz člana 2. stav 3. ovog pravilnika za period za koji se podnosi zahtev;
16) kopiju jedinstvene carinske isprave (jci) sa podacima o količini uvezenih derivata nafte, odnosno biogoriva iz člana 9. stav 1. tač. 3), 5) i 7) Zakona, kao i dokument carinskog organa o obračunatom carinskom dugu i akcizi, ako podnosilac zahteva sam uvozi derivate nafte, odnosno biogoriva;
17) dokaz o plaćenom carinskom dugu i akcizi za uvezene količine iz tačke 16) ovog stava, ako podnosilac zahteva sam uvozi derivate nafte, odnosno biogoriva;
18) otpremni ili drugi dokument o utrošenim derivatima nafte, odnosno biogorivima koje je uvoznik, proizvođač, odnosno ovlašćeni distributer derivata nafte iskoristio za transportne svrhe u smislu člana 2. stav 2. tačka 1) ovog pravilnika, kada zahtev podnosi uvoznik, proizvođač, odnosno ovlašćeni distributer tih derivata nafte, odnosno biogoriva;
19) izveštaj utroška derivata nafte, odnosno biogoriva za prevozna sredstva koja učestvuju u javnom prevozu, odnosno u prevozu za sopstvene potrebe iz prethodne godine;
20) izveštaj utroška derivata nafte, odnosno biogoriva za prevozna sredstva koja učestvuju u javnom prevozu, odnosno u prevozu za sopstvene potrebe, u kvartalu za koji se podnosi zahtev;
21) otpremni dokument, odnosno drugi izveštaj utroška derivata nafte, odnosno biogoriva za prevozna sredstva koja se koriste za sopstvene potrebe za prevoz derivata nafte, odnosno biogoriva.
Dokaze iz stava 3. tač. 1) do 8) i tač. 11), 12), 13) i 19) ovog člana lice podnosi samo kod prvog podnošenja zahteva, odnosno prilikom promene nekog od podnetih dokaza ili promene podataka iz prijave iz člana 4. ovog pravilnika.”
2. Uputstvo Poreske uprave
U Uputstvu Poreske uprave, odnosno odgovoru na postavljeno pitanje sa početka ovog teksta, objavljeno u Biltenu CVPO, br. 2/2022, navedeno je sledeće:
„Pravilnikom o bližim uslovima, načinu i postupku za ostvarivanje prava na refakciju plaćenje akcize na derivate nafte, biogoriva i biotečnosti iz člana 9. stav 1. tačka 3), 5) i 7) Zakona o akcizama koji se koriste za transportne svrhe i za grejanje („Sl. glasnik RS“ broj 112/12 … 130/21) propisano je da pravno lice uz zahtev za refakciju plaćene akcize na derivate nafte, odnosno biogoriva, podnosi i odgovarajuće dokaze u zavisnosti od delatnosti za koju je registrovano i stvarno obavlja.
Članom 8. stav 3. tačka 3) Pravilnika propisano je da se pored ostalog kao dokaz podnosi i overena izjava odgovornog lica u pravnom licu, odnosno preduzetnika da obavlja prevoz za sopstvene potrebe, odnosno fotokopiju odgovarajućeg dokumenta iz evidencije ako je zakonom kojim se uređuje prevoz tereta u drumskom saobraćaju propisana obaveza upisa u odgovarajuću evidenciju.
Zakonom o prevozu tereta u drumskom saobraćaju (Sl. glasnik RS broj 68/15, 41/2018) propisani su uslovi koji moraju biti ispunjeni da bi se prevoz tereta smatrao da se obavlja za sopstvene potrebe.
Takođe, stavom 11. člana 3. Zakona propisano je da se vođenje evidencije o teretnom vozilu, kao i evidencije domaćeg privrednog društva, drugog pravnog lica, preduzetnika, odnosno poljoprivrednika koje obavlja prevoz tereta za sopstvene potrebe u domaćem drumskom saobraćaju, osim teretnih vozila čija najveća dozvoljena masa ne prelazi 3.500 kg, teretnih vozila škola za vozače iz stava 5. ovog člana, poverava opštinskoj, odnosno gradskoj upravi, odnosno upravi grada Beograda na čijoj teritoriji se nalazi sedište domaćeg privrednog društva, drugog pravnog lica ili preduzetnika, odnosno prebivalište poljoprivrednika.“
3. Zaključak Poreske uprave
Shodno navedenim zakonskim normama, Poreska uprava zauuzima stav da je uz zahtev za refakciju plaćene akcize na derivate nafte, odnosno biogoriva pravno lice podnosi overenu izjavu odgovornog lica u pravnom licu da obavlja prevoz za sopstvene potrebe, odnosno fotokopiju odgovarajućeg dokumenta opštine odnosno uprave grada na čijoj teritoriji se nalazi sedište privrednog društva.
Izvor: Izvod iz propisa i uputstvo preuzeti su iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a