Na adresu zaštitnika građana upućena je pritužba na rad i postupanje Nacionalne službe za zapošljavanje – Filijala za grad Beograd (u daljem tekstu: Filijala), kojom je od ovog organa zatražena zaštita prava na službenu upotrebu srpskog jezika i ćiriličkog pisma.
Filijala je napravila propust u radu jer nije preduzela nijednu meru iz svoje nadležnosti kako bi ispunila, zakonit i opravdan, zahtev P.P. da mu se rešenje, koje je doneto po zahtevu za priznavanje prava na novčanu naknadu, kao i druga službena akta, izrade na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu, već je pod izgovorom da postoje tehničke prepreke u okviru Jedinstvenog informacionog sistema (u daljem tekstu: JIS), koji podržava izdavanje službenih dokumenata samo na latiničnom pismu, nastavila da ista izdaje na latiničnom pismu.
Direkcija Nacionalne službe za zapošljavanje (u daljem tekstu:Direkcija) je napravila propust u radu jer nije odmah, nakon saznanja o tome da JIS omogućava samo upotrebu latiničnog pisma, preduzela potrebne mere kako bi otklonila takav tehnički nedostatak, a posledica takvog sistemskog propusta je višegodišnja i kontinuirana povreda prava P.P., kao i drugih građana, na službenu upotrebu jezika i pisama, u skladu sa Ustavom i zakonom.
Na osnovu izjašnjenja Filijale i nadležnog sektora Direkcije nesporno je utvrđeno da je pritužba osnovana i da se sva rešenja u prvostepenom upravnom postupku izrađuju samo na latiničnom pismu, te je na osnovu utvrđenog propusta u radu, Zaštitnik građana Filijali i Direkciji uputio sledeće preporuke:
- da postupi po zahtevu pritužioca tako što će izraditi pojedinačno (otkucati i/ili popuniti) sve službene akte na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu i iste dostaviti pritužiocu;
- da prilikom dostavljanja navedenih akata, uputiti izvinjenje pritužiocu zbog toga što nije ranije postupila po njegovim zahtevima i dostavila mu službene akte na ćiriličkom pismu;
- da, bez odlaganja, pristupi otklanjanju svih tehničkih nedostataka JIS-a kako bi u svom radu obezbedila doslednu i potpunu službenu upotrebu srpskog jezika i ćiriličkog pisma, u skladu sa Ustavom i zakonom;
- kako izvršenje prethodne preporuke zahteva vreme, finansijska i druga sredstva, Direkcija mora, bez odlaganja, da donese akt kojim će utvrditi odgovorna lica, najkraći mogući rok, neophodne aktivnosti, potrebna finansijska i druga sredstva, odnosno preduzeće sve neophodne mere koje su potrebne kako bi se novi informacioni sistem omogućio službenu upotrebu srpskog jezika i ćiriličkog pisma u radu svih organizacionih jedinica.
- da prilikom izrade novog JIS-a, Direkcija vodi računa i o tome da obezbedi potrebne tehničke uslove s jedne strane, dosledne i zakonite službene upotrebe srpskog jezika i ćiriličkog pisma u radu svih organizacionih jedinica na teritoriji Republike Srbije i istovremeno, službene upotrebe jezika i pisama nacionalnih manjina u radu onih organizacionih jedinica koje se nalaze na teritoriji lokalnih samouprava u kojima je jezik i pismo nacionalne manjine statutom uveden u ravnopravnu službenu upotrebu.
– Zakonski okviri –
Propisi kojima je uređena službena upotreba srpskog jezika i ćiriličkog pisma u Republici Srbiji su:
- Ustav Republike Srbije – kojim se u članu 10. utvrđuje da je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi srpski jezik i ćiriličko pismo, a službena upotreba drugih jezika i pisama uređuje se zakonom, na osnovu Ustava.
- Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisama – odredbom člana 1. uređeno je da je u Republici Srbiji u službenoj upotrebi ćiriličko pismo, a latinično pismo na način utvrđen ovim zakonom. Odredbom člana 2. je utvrđeno da se službenom upotrebom jezika i pisama, u smislu ovog zakona, smatra upotreba jezika i pisama u radu državnih organa, organa autonomnih pokrajina, gradova i opština, ustanova, preduzeća i drugih organizacija kad vrše javna ovlašćenja kao i u radu javnih preduzeća i javnih službi i u radu drugih organizacija kad vrše poslove utvrđene ovim zakonom. Odredbom člana 3. Zakona je uređeno da se službenom upotrebom jezika i pisama smatra naročito upotreba jezika i pisama, između ostalog, u usmenom i pismenom opštenju organa i organizacija međusobno, kao i sa strankama, odnosno građanima. Upotreba latiničnog pisma pored ćiriličkog, u skladu sa Ustavom, uređena je odredbama 4. i 5. Zakona i to prilikom ispisivanja naziva, firme ili drugog javnog natpisa i na saobraćajnim znacima i putnim pravcima na međunarodnim i magistralnim putevima, nazivi mesta i drugi geografski nazivi ispisuju se i latiničkim pismom.
- Zakonom o opštem upravnom postupku – odredbom člana 16. stav 1. je uređeno da organ vodi postupak na srpskom jeziku ekavskog ili jekavskog izgovora i u tom postupku koristi ćiriličko pismo, a latiničko pismo – u skladu sa zakonom. Na područjima na kojima je, u skladu sa zakonom, u službenoj upotrebi i jezik određene nacionalne manjine postupak se vodi i na jeziku i uz upotrebu pisma te nacionalne manjine. Zakonom je propisana obaveza službene upotrebe ćiriličkog pisma u svim segmentima rada organa uprave. Upotreba latiničnog pisma je dozvoljena na način kako je to zakonom uređeno, odnosno upotreba latiničnog pisma u radu organa uprave, suprotno navedenim odredbama zakona, je nezakonita i nepravilna.
Z a k lj u č a k
Zaštitnik građana je pozdravio donetu odluku Nacionalne službe da od ove godine pristupi promenama koje će, konačno, omogućiti zakonitost u radu i službenu upotrebu ćiriličkog pisma na način kako je to propisano zakonom. Međutim, smatra da nije prihvatljivo nijedno obrazloženje razloga da se Ustav, skoro devet godina nakon donošenja, i zakoni ne poštuju i da, u tako dugom periodu, nije preduzeta nijedna mera kako bi tehnički razlozi nezakonite upotrebe latiničnog pisma davno bili otklonjeni.
Zaštitnik građana je u postupku, koji je sproveo po sopstvenoj inicijativi tokom 2010. i 2011. godine, već tada utvrdio da u organima uprave nije obezbeđena dosledna službena upotreba srpskog jezika i ćiriličkog pisma i uputio je Preporuku, tada nadležnom ministarstvu, kako da se utvrđeni propusti otklone ali te preporuke nisu izvršene i nažalost, značajan broj podnetih pritužbi i činjenica koje su nakon toga utvrđene u postupcima koje je ovaj organ vodio, ukazuju na to da se i dalje latinično pismo koristi u radu organa uprave na način koji nije u skladu sa zakonom. Takođe je predloženo da Vlada, u saradnji s drugim nadležnim organima, donese jasnu odluku o tome da li je potrebno izmenama Zakona o službenoj upotrebi jezika i pisama unaprediti postojeće stanje u oblasti službene upotrebe srpskog jezika i ćiriličkog pisma.
Ne primenjivanje pozitivnih pravnih propisa sa izgovorom da za to nisu obezbeđeni tehnički uslovi u konkretnom slučaju, obesmišljava njihovo postojanje i ulogu. Propuštanje organa i službenih lica da uočene probleme u radu otklone pravovremeno i na efikasan način, već umesto toga, traženje opravdanja, u (ne)organizaciji posla i drugim unutrašnjim rešenim i nerešenim pitanjima tehničke prirode, karakteristično je obeležje „loše uprave“.
Izvor: http://www.ombudsman.rs/
