Na sajtu Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja objavljeno je saopštenje Inspektorata za rad povodom pada dva krana u Beogradu.
Na gradilištu izgradnje stambeno-poslovnih objekata ”Airport garden”, na Novom Beogradu, Ulica. Đorđa Stanojevića bb dana 19.07.2023.godine oko 20.30 časova, u vreme kada su duvali olujni vetrovi i vladale vremenske nepogode na teritoriji cele Republike Srbije, došlo je do pada dve građevinske stubne dizalice. U trenutku pada kranova nisu se izvodili radovi i nije bilo povređenih lica.
Na predmetnom gradilištu inspekcija rada je po službenoj dužnosti vršila nadzore dana 06.04.2023.godine i dana 18.07.2023.godine. Prilikom vršenja nadzora utvrđeno je da poslodavac-vlasnik kranova ima svu potrebnu dokumentaciju, odnosno da za kranove zatečene na gradilištu poseduje važeće stručne nalaze izdate od strane pravnog lica sa licencom kao dokaz da su kranovi bezbedni za upotrebu. Takođe, utvrđeno je da su rukovaoci građevinskih stubnih dizalica stručno osposobljeni i da su osposobljeni za bezbedan i zdrav rad.
Dana 20. jula 2023.godine Prvo odeljenje inspekcije rada u Gradu Beogradu je od glavnog izvođača radova ”Gradina” doo Zemun, dobilo pisanu informaciju da je gradilište ”Airport garden”, zatvoreno i da su na istom obustavljeni radovi, dok se ne sanira šteta, a što je utvrđeno i inspekcijskim nadzorom koji je izvršen dana 20.07.2023. godine. Prema izjavi odgovornog lica, dana 19.07.2023.godine, zaposleni na gradilištu, uključujući i rukovaoce građevinskih stubnih dizalica su u 17.00 časova završili posao i napustili gradilište.
Inspekcija rada je u okviru domena svoje nadležnosti izvršila nadzore na gradilištu ”Airport garden”, a veštačenjem stručnjaka građevinske struke se može utvrditi razlog pada kranova.
Odredbama članova 18-22 Pravilnika o tehničkim normativima za dizalice (“Sl. list SFRJ”, br. 65/91) propisano je da:
Sigurnost protiv preturanja i protiv pomeranja dizalica delovanjem vetra, kao i način njihovog proveravanja mora odgovarati jugoslovenskim standardima za dizalice.
Pokretne okretne dizalice na nadzemnim kolosecima uskog raspona moraju imati odgovarajuće uređaje za prihvatanje sile preturanja, odnosno naprave za hvatanje za šine koloseka (lance, ručna ili automatska klešta, ručnu ili automatsku bravu i dr.), ako odredbama jugoslovenskog standarda za sigurnost protiv preturanja dizalice nije utvrđeno da je dizalica potpuno stabilna.
Pokretne dizalice sa kolosekom na tlu moraju se obezbediti protiv preturanja, kako je to predviđeno tehničkim uputstvom proizvođača.
Ako su u tehničkom uputstvu date granice jačine ili brzine vetra pri kojem se dizalica mora učvrstiti za tlo ili za okolne objekte, dizalica mora biti snabdevena uređajem za merenje brzine vetra (anemometrom), koji mora biti postavljen na najvišu tačku dizalice, odnosno gde je brzina vetra najveća, a vrednost brzine vetra mora se pokazivati u kabini ili na donjem delu dizalice ako je upravljanje sa poda.
Dizalice koje se kreću po šinama na otvorenom, kao i na natkrivenom prostoru, gde postoji mogućnost pokretanja dizalice pod dejstvom vetra, moraju imati uređaj za sidrenje (klešta, ručne ili automatske brave, lanci i dr.) radi sprečavanja neželjenog kretanja dizalice pod dejstvom vetra.
Ako se za sidrenje ugrade klešta ili drugi uređaj automatskog dejstva, u strujni krug pogonskog elektromotora mora se ugraditi isključivač koji će sprečiti da se dizalica stavi u pogon ako klešta ili drugi uređaj automatskog dejstva nisu otvoreni, odnosno podignuti.
Uređaj automatskog dejstva mora imati i mogućnost ručnog stavljanja u pogon.
Na proračun noseće čelične konstrukcije dizalice primenjuju se odredbe odgovarajućih propisa o tehničkim normativima i jugoslovenskim standardima za čelične konstrukcije i dizalice.
Noseći delovi čelične konstrukcije dizalica moraju biti obezbeđeni od krtog loma izborom materijala odgovarajuće žilavosti shodno jugoslovenskom standardu za noseće čelične konstrukcije.
Za spajanje delova noseće metalne konstrukcije zavarivanjem mora se koristiti dodatni materijal (elektrode, žice) i primeniti postupak zavarivanja (ručni, automatski i sl.) koji garantuje sigurnost nosivosti zavarenog spoja. Proizvođač dizalice mora dati dokaz o kvalitetu dodatnog materijala.
Za spajanje vitalnih delova noseće metalne konstrukcije vijcima moraju se koristiti vijci za spojeve nosećih čeličnih konstrukcija koji garantuju sigurnost nosivosti veza utvrđenu odgovarajućim jugoslovenskim standardom.
Ukoliko se utvrdi propust odgovornih lica, Krivični zakonik (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2005, 88/2005 – ispr., 107/2005 – ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016 i 35/2019) propisuje specijalno krivično delo:
Nepropisno i nepravilno izvođenje građevinskih radova
(1) Lice odgovorno za projektovanje, rukovođenje ili izvođenje gradnje ili građevinskih radova, koje pri izvođenju tih radova ne postupi po propisima ili opštepriznatim tehničkim pravilima i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu većeg obima,
kazniće se zatvorom od tri meseca do pet godina.
(2) Ako je delo iz stava 1. ovog člana učinjeno iz nehata,
učinilac će se kazniti novčanom kaznom ili zatvorom do tri godine.
Takođe, kao opšte krivično delo koje može biti primenjeno u ovim slučajevima, ako nisu ispunjeni uslovi postojanja prethodno navedenog krivičnog dela, propisano je:
Izazivanje opšte opasnosti
(1) Ko požarom, poplavom, eksplozijom, otrovom ili otrovnim gasom, radioaktivnim ili drugim jonizujućim zračenjem, električnom energijom, motornom silom ili kakvom drugom opšteopasnom radnjom ili opšteopasnim sredstvom izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu većeg obima,
kazniće se zatvorom od šest meseci do pet godina i novčanom kaznom.
(2) Kaznom iz stava 1. ovog člana kazniće se službeno ili odgovorno lice koje ne postavi propisane uređaje za zaštitu od požara, poplave, eksplozije, otrova ili otrovnog gasa, radio-aktivnih ili drugih jonizujućih zračenja, električne energije ili drugih opasnih sredstava ili ove uređaje ne održava u ispravnom stanju ili ih u slučaju potrebe ne stavi u dejstvo ili uopšte ne postupa po propisima ili tehničkim pravilima o merama zaštite i time izazove opasnost za život ili telo ljudi ili za imovinu većeg obima.
(3) Ako su dela iz st. 1. i 2. ovog člana učinjena na mestu gde je okupljen veći broj ljudi,
učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina i novčanom kaznom.
(4) Ako je delo iz stava 1. ovog člana učinjeno upotrebom vatrenog oružja,
učinilac će se kazniti zatvorom od dve do deset godina.
(5) Ako je delo iz st. 1, 3. i 4. ovog člana učinjeno iz nehata,
učinilac će se kazniti zatvorom do tri godine.
Kao i njegovi teži oblici:
Teška dela protiv opšte sigurnosti
(1) Ako je usled dela iz čl. 278. st. 1. do 3, 279. stav 1, 280. st. 1. i 2, 281. stav 1. i 284. ovog zakonika, nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,
učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.
(2) Ako je usled dela iz čl. 278. st. 1. do 4, 279. st. 1. i 2, 280. st. 1. i 2, 281. stav 1. i 284. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,
učinilac će se kazniti zatvorom od dve do dvanaest godina.
(3) Ako je usled dela iz čl. 278. stav 5, 280. stav 3. i 281. stav 2. ovog zakonika nastupila teška telesna povreda nekog lica ili imovinska šteta velikih razmera,
učinilac će se kazniti zatvorom od šest meseci do pet godina.
(4) Ako je usled dela iz čl. 278. stav 5, 280. stav 3. i 281. stav 2. ovog zakonika nastupila smrt jednog ili više lica,
učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina.
Izvor: Sajt Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja (www.minrzs.gov.rs).
Izvor: Izvodi iz propisa preuzeti su iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a.