Poverenik za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti sproveo je vanredni terenski inspekcijski nadzor nad primenom Zakona o zaštiti podataka o ličnosti („Službeni glasnik RS“, br. 87/2018), povodom obrade podataka maloletnih lica u okviru portala „Zdravitas“ od strane Ministarstva prosvete kao Rukovaoca.
Podsećamo da u čl. 79. Zakona o zaštiti podataka o ličnosti stoje ovlšćenja Poverenika:
„Inspekcijska i druga ovlašćenja
Član 79.
Poverenik je ovlašćen da:
1) naloži rukovaocu i obrađivaču, a prema potrebi i njihovim predstavnicima, da mu pruže sve informacije koje zatraži u vršenju svojih ovlašćenja;
2) proverava i ocenjuje primenu odredbi zakona i na drugi način vrši nadzor nad zaštitom podataka o ličnosti korišćenjem inspekcijskih ovlašćenja;
3) proverava ispunjenost uslova za sertifikaciju u skladu sa članom 61. stav 8. ovog zakona;
4) obaveštava rukovaoca, odnosno obrađivača o mogućim povredama ovog zakona;
5) zatraži i dobije od rukovaoca i obrađivača pristup svim podacima o ličnosti, kao i informacijama neophodnim za vršenje njegovih ovlašćenja;
6) zatraži i dobije pristup svim prostorijama rukovaoca i obrađivača, uključujući i pristup svim sredstvima i opremi.
Poverenik je ovlašćen da preduzme sledeće korektivne mere:
1) da upozori rukovaoca i obrađivača dostavljanjem pismenog mišljenja da se nameravanim radnjama obrade mogu povrediti odredbe ovog zakona u skladu sa članom 55. stav 4. ovog zakona;
2) da izrekne opomenu rukovaocu, odnosno obrađivaču ako se obradom povređuju odredbe ovog zakona;
3) da naloži rukovaocu i obrađivaču da postupe po zahtevu lica na koje se podaci odnose u vezi sa ostvarivanjem njegovih prava, u skladu sa ovim zakonom;
4) da naloži rukovaocu i obrađivaču da usklade radnje obrade sa odredbama ovog zakona, na tačno određeni način i u tačno određenom roku;
5) da naloži rukovaocu da obavesti lice na koje se podaci o ličnosti odnose o povredi podataka o ličnosti;
6) da izrekne privremeno ili trajno ograničenje vršenja radnje obrade, uključujući i zabranu obrade;
7) da naloži ispravljanje, odnosno brisanje podataka o ličnosti ili ograniči vršenje radnje obrade u skladu sa čl. 29. do 32. ovog zakona, kao i da naloži rukovaocu da obavesti o tome drugog rukovaoca, lice na koje se podaci odnose i primaoce kojima su podaci o ličnosti otkriveni ili preneti, u skladu sa članom 30. stav 3. i čl. 33. i 34. ovog zakona;
8) da ukine sertifikat ili da naloži sertifikacionom telu ukidanje sertifikata koji je izdat u skladu sa čl. 61. i 62. ovog zakona, kao i da naloži sertifikacionom telu da odbije izdavanje sertifikata ako nisu ispunjeni uslovi za njegovo izdavanje;
9) da izrekne novčanu kaznu na osnovu prekršajnog naloga ako je prilikom inspekcijskog nadzora utvrđeno da je došlo do prekršaja za koji je ovim zakonom propisana novčana kazna u fiksnom iznosu, umesto drugih mera propisanih ovim stavom ili uz njih, a u zavisnosti od okolnosti konkretnog slučaja;
10) da obustavi prenos podataka o ličnosti primaocu u drugoj državi ili međunarodnoj organizaciji.“
U postupku vanrednog inspekcijskog nadzora utvrđeno je da su Ministarstvo prosvete i Zavod za vrednovanje kvaliteta obrazovanja i vaspitanja, u skladu sa Strategijom razvoja obrazovanja i vaspitanja u Republici Srbiji do 2030. godine („Službeni glasnik RS“, br. 63/21) i pratećim Akcionim planom, razvili projekat Razvoj i primena softvera za praćenje fizičkog razvoja i razvoja motoričkih sposobnosti učenika u osnovnom i srednjem obrazovanju. Projekat je pokrenut na osnovu Sporazuma o saradnji u vezi sa uspostavljanjem platforme za praćenje telesnog i motoričkog statusa učenika, u okviru nastave fizičkog i zdravstvenog vaspitanja, sa Kancelarijom za informacione tehnologije i elektronsku upravu koja pruža kontinuiranu tehničku podršku za projektovanje, usklađivanje, razvoj i funkcionisanje sistema, uz obezbeđivanje mera zaštite, sigurnosti i bezbednosti podataka.
Navedenim sporazumom bliže su uređeni prava i obaveze u vezi sa uspostavljanjem i upravljanjem softverskim rešenjem – informacionim sistemom za evidentiranje i praćenje telesnog i motoričkog statusa učenika u okviru nastave fizičkog i zdravstvenog vaspitanja, kojim se Kancelarija obavezala da za Ministarstvo, a za potrebe uspostavljanja portala „Zdravitas“ izvrši nabavku i implementaciju softvera (administrativni i korisnički softver); obezbedi neophodnu infrastrukturu i resurse za rad sistema, obezbedi neophodne integracije sistema „Zdravitas“ sa jedinstvenom prijavom (single sign-on sistem dostupan na eid.gov.rs); obezbedi kontinuiranu tehničku podršku za funkcionisanje portala „Zdravitas“ uz obezbeđivanje mera zaštite, sigurnosti i bezbednosti podataka, u skladu sa propisima kojima se uređuje elektronska uprava i informaciona bezbednost kao i da potpiše ugovor o obradi podataka o ličnosti, a Ministarstvo prosvete da sačini i dostavi Kancelariji na potpis Ugovor o obradi podataka o ličnosti u skladu sa članom 45. ZZPL i Odlukom o utvrđivanju standardnih ugovornih klauzula (“Službeni glasnik RS“, br. 5/20) kao i da nakon implementacije softverskog rešenja preuzme upravljanje i održavanje informacionog portala „Zdravitas“. Između Ministarstva prosvete i Kancelarije za informacione tehnologije i elektronsku upravu zaključen je Ugovor o obradi ličnih podataka kojim je uređen odnos između ugovornih strana u vezi sa radnjama obrade podataka o ličnosti koje su Kancelariji poverene Sporazumom o saradnji u vezi sa uspostavljanjem platforme za praćenje telesnog i motoričkog statusa učenika.
U postupku inspekcijskog nadzora utvrđeno je da je pravni osnov za uspostavljanje portala „Zdravitas“ sadržan u članu 177. stav 1. tačka 3a) Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS“, br. 88/17, 27/18, 27/18, 10/19, 6/20, 129/21 i 92/23), kojim je propisano da se podaci za određivanje telesnog i motoričkog statusa učenika u okviru obrazovno-vaspitnog sistema, dobijeni kroz sistem praćenja telesnog i motoričkog statusa učenika u okviru nastave fizičkog i zdravstvenog vaspitanja unose u registar dece, učenika, odraslih i studenata.
Praćenje fizičkog razvoja i motoričkih sposobnosti učenika utvrđeno je nastavnim programima u okviru predmeta Fizičko i zdravstveno vaspitanje i to:
Pravilnikom o planu nastave i učenja za prvi ciklus osnovnog obrazovanja i vaspitanja i programu nastave i učenja za prvi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 10/17, 12/18, 15/18, 18/18, 1/19, 2/20, 16/22, 1/23 (ispravka), 13/23, 14/23 i 11/24);
Pravilnikom o programu nastave i učenja za drugi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 16/18, 3/19, 5/21 i 13/23);
Pravilnikom o programu nastave i učenja za treći razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 5/19, 1/20, 6/20, 7/22 i 13/23);
Pravilnikom o programu nastave i učenja za četvrti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 11/19, 6/20,7/21, 1/23 i 13/23);
Pravilnikom o planu nastave i učenja za peti i šesti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja i programu nastave i učenja za peti i šesti razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 15/18, 18/18, 3/19, 3/20,6/20, 17/21, 16/22, 13/23 i 14/23);
Pravilnikom o programu nastave i učenja za sedmi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 5/19, 1/20, 6/20, 8/20, 5/21, 17/21, 16/22, 13/23 i 14/23);
Pravilnikom o planu nastave i učenja za sedmi i osmi razred osnovnog obrazovanja i vaspitanja („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 18/18, 13/23);
Pravilnikom o planu i programu nastave i učenja za gimnaziju („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 4/20, 12/20, 15/20, 1/21, 3/21, 7/21, 14/23);
Pravilnikom o programu nastave i učenja opšteobrazovnih predmeta u stručnim školama („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, br. 7/13 i 14/23);
Pravilnikom o planu i programu nastave i učenja gimnazije za učenike sa posebnim sposobnostima za sport („Službeni glasnik RS – Prosvetni glasnik“, broj 11/13),
Praćenje, vrednovanje i evidentiranje fizičkih sposobnosti učenika sprovodi se na osnovu Priručnika za praćenje fizičkog razvoja i razvoja motoričkih sposobnosti učenika u nastavi fizičkog obrazovanja i zdravstvenog vaspitanja koji su dostupni na zvaničnim internet prezentacijama Zavoda za vrednovanje kvaliteta obrazovanja i vaspitanja i Zavoda za unapređenje obrazovanja i vaspitanja;
U postupku inspekcijskog nadzora utvrđeno je da je svrha obrade podataka određena u članu 181. st. 1. i 2. Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja. U okviru portala „Zdravitas“ obrađuju se sledeći podaci o učenicima: ime, prezime, ime jednog roditelja (zakonskog zastupnika), JMBG, JOB, datum, mesto i opština rođenja, pol, visina tela, masa, indeks telesne mase (masna komponenta telesnog sastava), trčanje na 20m sa progresivnim povećanjem brzine, pretklon u sedu, ležanje-sed za 30 sekundi, skok udalj, izdržaj u zgibu i čunasto trčanje 4x10m, shodno navedenim pravilnicima o programu nastave i učenja u okviru predmeta Fizičko i zdravstveno vaspitanje i priručnicima za praćenje fizičkog razvoja i razvoja motoričkih sposobnosti učenika, te da se na Portalu ne obrađuju podaci o zdravstvenom stanju učenika. Na portalu „Zdravitas“ će se unositi podaci iz evidencija koje škole već vode u okviru nastave fizičkog i zdravstvenog vaspitanja.
Podaci o ličnosti učenika na korisničkom delu portala biće u obliku izveštaja o motoričkim sposobnostima i fizičkom razvoju i dostupni samo za roditelje/zakonske zastupnike učenika koji su autorizovani. U slučaju da roditelji/zakonski zastupnici nisu u statusu autorizovanog korisnika portala, podaci iz istog se mogu preuzeti i od nadležnog nastavnika u školi.
Administrativnom delu portala pristup podacima pored administratora ima isključivo autorizovani korisnik odnosno direktor škole, zaposleni u školi – ovlašćeno lice od strane direktora škole, odeljenjski starešina, nastavnik razredne nastave i nastavnik fizičkog i zdravstvenog vaspitanja za učenike za koje su nadležni.
Rukovalac je pre uspostavljanja portala izvršio procenu uticaja predviđenih radnji obrade na zaštitu podataka o ličnosti i preduzeo tehničke, organizacione i kadrovske mere, u cilju dostizanja odgovarajućeg nivoa bezbednosti podataka u odnosu na rizik. Takođe, Rukovalac je izradio Obrazac prijave za dobijanje parametara (korisničko ime i lozinka) za pristup korisničkom delu portala „Zdravitas“. Uvidom u navedeni obrazac utvrđeno je da se za potrebe dobijanja pristupnih parametara zahteva unos sledećih podataka o ličnosti:
-za učenika: ime i prezime, odeljenje i naziv škole;
-za roditelja/zakonskog zastupnika, ime, prezime, JMBG, adresa elektronske pošte i potpis zakonskog zastupnika.
Na osnovu činjeničnog stanja utvrđeno je da Ministarstvo prosvete obrađuje podatke u skladu sa članom 12. ZZPL, kao i da za predmetnu obradu nije potreban pristanak lica.
Izvor: sajt Poverenika za informacije od javnog značaja i zaštitu podataka o ličnosti (www.poverenik.rs)
Izvor: Izvodi iz propisa preuzeti su iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a.
