Zaštitnik građana je potpisao sporazum o saradnji sa Udruženjem ombudsmana Srbije u cilju zajedničkog rada na unapređenju zaštite prava građana i promociji ljudskih i manjinskih prava i sloboda u Republici Srbiji.
Lokalne samouprave su među nadležnim organima na čiji rad se građani vrlo često pritužuju Zaštitniku građana. Zbog toga Zaštitnik građana podržava izradu zakona kojim bi bio regulisan položaj i status lokalnih ombudsmana a time ujedno unapređena zaštita prava građana u lokalnim samoupravama.
Zaštitnik građana je naveo da bi novim zakonom o lokalnim ombudsmanima trebalo da bude propisana obaveza da svaka opština i grad u Srbiji imaju svog zaštitnika ljudskih prava, a da položaj lokalnog ombudsmana mora biti uređen do detalja – trajanje mandata, način rada, ali i kako će biti zaštićen kada njegov mandat prestane.
Kada lokalni ombudsman obavlja dobro svoj posao to može imati dalekosežne posledice i po njega i po njegovu porodicu zbog čega smatramo da zaštita lokalnog ombudsmana nakon isteka mandata mora da bude eksplicitno definisana zakonom.
Zaštitnik građana je najavio da će u narednom periodu, u cilju boljeg sagledavanja problema građana u lokalnim zajednicama, obilaziti opštine i gradove u kojima postoje lokalni ombudsmani ali i one u kojima taj organ još nije uspostavljen.
Predsednica Udruženja ombudsmana Srbije, koja je u ime udruženja potpisala sporazum, zahvalila je Zaštitniku građana na kontinuiranoj podršci i pomoći u radu lokalnih ombudsmanima i izrazila zadovoljstvo zbog budućeg zajedničkog rada na unapređenju prava i sloboda građana.
Prema sporazumu, Zaštitnik građana i Udruženje lokalnih ombudsmana između ostalog sprovodiće zajedničke aktivnosti, obuke, medijske promocije, projekte i istraživanja u cilju unapređenja i promocije ljudskih prava.
Nadležnost i ovlašćenja Zaštitnika građana propisana su odredbama čl. 19-26. Zakona o zaštitniku građana (“Sl. glasnik RS”, br. 105/2021), prema kojim odredbama:
“Zaštitnik građana je ovlašćen da kontroliše zakonitost i pravilnost rada organa uprave, radi utvrđivanja da li je njihovim aktima, radnjama ili nečinjenjem došlo do kršenja prava građana zajemčenih Ustavom, potvrđenim međunarodnim ugovorima, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, zakonima, drugim propisima i opštim aktima Republike Srbije.
Zaštitnik građana nije ovlašćen da kontroliše rad Narodne skupštine, predsednika Republike, Vlade, Ustavnog suda, sudova i javnih tužilaštava.
Zaštitnik građana može preduzimati i procesne i druge radnje u postupcima pred državnim i drugim organima i organizacijama, kada je za to ovlašćen posebnim propisima.
Zaštitnik građana ima pravo predlaganja zakona iz svoje nadležnosti.
Zaštitnik građana je ovlašćen da Narodnoj skupštini, odnosno Vladi i organu uprave podnese inicijativu za izmenu ili dopunu zakona i drugih propisa i opštih akata, ako smatra da do povrede prava građana dolazi zbog nedostataka u propisima, kao i da inicira donošenje novih zakona, drugih propisa i opštih akata, kada smatra da je to od značaja za ostvarivanje i zaštitu prava građana.
Nadležni odbor Narodne skupštine, odnosno Vlada i organi uprave dužni su da razmotre inicijativu koju je podneo Zaštitnik građana i obaveštenje o tome dostave Zaštitniku građana najkasnije 60 dana od dana podnošenja inicijative.
Zaštitnik građana je ovlašćen da u postupku pripreme propisa daje mišljenje Narodnoj skupštini, odnosno Vladi i organu uprave na predloge zakona i drugih propisa, ako se njima uređuju pitanja koja su od značaja za zaštitu prava građana.
Predlozi propisa iz stava 1. ovog člana dostavljaju se Zaštitniku građana u skladu sa propisima kojima su uređeni postupci izrade, odnosno usvajanja predloga propisa.
Ako mišljenje ne bude dostavljeno u rokovima predviđenim posebnim propisima, smatra se da nije bilo primedaba.
Zaštitnik građana je ovlašćen da pokrene postupak pred Ustavnim sudom za ocenu ustavnosti i zakonitosti zakona, drugih propisa i opštih akata.
Zaštitnik građana je ovlašćen da pismeno preporuči razrešenje funkcionera, odnosno inicira pokretanje disciplinskog postupka protiv zaposlenog u organu uprave koji je povredio prava građana ili načinio propust kojim je građaninu pričinjena materijalna ili druga šteta:
1) ako povredu ili propust odbija ili propušta da otkloni po preporuci Zaštitnika građana, ili
2) ako ne izvrši drugu zakonom predviđenu obavezu u postupku koji vodi Zaštitnik građana.
Ako nađe da u radnjama funkcionera ili zaposlenog u organu uprave ima elemenata krivičnog ili drugog kažnjivog dela, Zaštitnik građana je ovlašćen da nadležnom organu podnese zahtev, odnosno prijavu za pokretanje krivičnog, prekršajnog ili drugog odgovarajućeg postupka.
Organi uprave imaju obavezu da sarađuju sa Zaštitnikom građana i da mu omoguće pristup prostorijama i stave na raspolaganje sve podatke kojima raspolažu, a koji su od značaja za postupak koji vodi odnosno za ostvarenje cilja njegovog preventivnog delovanja, bez obzira na stepen njihove tajnosti, osim kada je to u suprotnosti sa zakonom.
Zaštitnik građana ima pravo da obavi razgovor sa svakim zaposlenim u organu uprave kada je to od značaja za postupak koji vodi.
Zaštitnik građana, odnosno zamenik Zaštitnika građana je dužan da i nakon prestanka funkcije čuva kao tajnu podatke do kojih dođe u vršenju svoje funkcije.
Obaveza čuvanja tajne odnosi se i na zaposlene u stručnoj službi Zaštitnika građana.
Zaštitnik građana može bez prethodne najave i ometanja, pregledati mesta u kojima se nalaze lica lišena slobode, lica kojima je ograničena sloboda kretanja i mesta gde su smeštene ili borave grupe čija prava štiti, a posebno mesta pod kontrolom policije i Vojske Srbije, pritvorske jedinice, zavode za izvršenje krivičnih sankcija, psihijatrijske ustanove, prihvatilišta za strance i centre za azil.
Pregled iz stava 1. ovog člana Zaštitnik građana može izvršiti i u ustanovama socijalne zaštite koje pružaju uslugu domskog smeštaja deci i mladima, kao i odraslim i starijim licima.
Zaštitnik građana je ovlašćen i da sa licima koja zatekne na mestima iz st. 1. i 2. ovog člana razgovara nasamo, pregleda sve instalacije i drugu opremu, kao i da pristupi svakom dokumentu i podatku, u skladu sa zakonom kojim se uređuje tajnost podataka.
Svako je dužan da Zaštitniku građana omogući vršenje ovlašćenja iz st. 1-3. ovog člana.
Nadležni organ je dužan da na zahtev Zaštitnika građana pruži pomoć u vršenju ovlašćenja iz st. 1-3. ovog člana.
Predsednik Republike, predsednik i članovi Vlade, predsednik Narodne skupštine, predsednik Ustavnog suda i funkcioneri u organima uprave dužni su da prime Zaštitnika građana na njegov zahtev najkasnije u roku od 15 dana, a u slučaju koji zahteva hitnost postupanja u roku od tri dana.”
Izvor: Sajt Zaštitnika građana (www.ombudsman.rs)
Izvor: Izvod iz propisa je preuzet iz programa „Propis Soft“ – Redakcija Profi Sistem Com.