Na sajtu Narodne skupštine Republike Srbije objavljen je Predlog zakona o izmenama i dopunama Zakona o nacionalnom DNK registru.
Kako se navodi u “Razlozima za donošenje zakona” Zakon o nacionalnom DNK registru (,,Službeni glasnik RS”, broj 24/18) donet je 2018. godine čime je uspostavljen jedinstveni pravni okvir u ovoj oblasti u Republici Srbiji. U prethodnom periodu, tokom primene ovog zakona, uočeni su određeni nedostaci koje je potrebno otkloniti, a koji se nisu mogli do detalja predvideti prilikom predlaganja osnovnog teksta zakona.
Razlozi za donošenje Zakona o izmenama i dopunama Zakona o nacionalnom DNK registru ogledaju se u potrebi preciziranja rešenja iz postojećeg zakona na način koji će omogućiti efikasniju zaštitu podataka i efikasnije ostvarivanje prava građana. Samim tim je izvršeno usklađivanje ovog zakona sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti.
Dodatno, kao razlog donošenja ovog zakona ističemo obavezu Republike Srbije iz presude Evropskog suda za ljudska prava u predmetu Jovanović protiv Srbije, koja se ispunjava uspostavljanjem nove baze DNK profila utvrđenih u postupcima za utvrđivanje činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da se nestala iz porodilišta ili zdravstvenih ustanova u Republici Srbiji.
Izmenama i dopunama ovog zakona proširena je svrha obrade podataka u nacionalnom DNK registru – pored postojeće dve svrhe (vođenja krivičnog postupka i utvrđivanja identiteta nestalih ili nepoznatih lica i leševa i delova tela) Predlogom zakona predviđaju se i dve nove svrhe – sprečavanje i zaštita od pretnji nacionalnoj i javnoj bezbednosti i svrha vođenja postupka za utvrđivanje činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta ili zdravstvenih ustanova u Republici Srbiji.
Predloženim izmenama i dopunama zakona, pored ostalog, vrši se preciziranje baza DNK profila u Registru i propisivanje dodatnih zbirki čime će se obezbediti bolja preglednost nacionalnog DNK registra i adekvatno razvrstavanje podataka prema kategorijama lica u krivičnom postupku (osumnjičeni, optuženi, osuđeni i oštećeni). Navedenim će se stvoriti uslovi za predviđanje preciznih rokova čuvanja podataka u Registru, a samim tim i mogućnost za ostvarivanje prava lica na privatnost i zaštitu podataka o ličnosti.
Pored navedenog, postoji potreba uvođenja obavezne akreditacije svih laboratorija koje sprovode DNK analizu, u skladu sa važećim međunarodnim standardom, kako bi se osigurala valjanost i preciznost podataka koji se unose u nacionalni DNK registar, što je u skladu sa legislativom Evropske Unije i preporukama Evropske mreže forenzičkih instituta – ENFSI, a na koju su posebno ukazali eksperti EU (Austrija i Hrvatska), u okviru TAIEX asistencija. Akreditacijom bi se obezbedio veći stepen pouzdanosti rezultata DNK analize za potrebe/svrhe definisane ovim zakonom, kao i tačnost unetih podataka u nacionalni DNK registar, te preduslovi za njihovu automatsku razmenu u budućnosti.
Naime, postupak forenzičke registracije bio bi efikasniji i ekonomičniji kada bi se sve DNK laboratorije u Republici Srbiji akreditovale, jer bi dostavljeni DNK profili mogli odmah da se unose u Registar, bez ponavljanja analize i provere validnosti rezultata. Takođe, ne bi bilo potrebno da se Ministarstvu dostavlja jedan primerak nespornog biološkog uzorka.
Konačno, uložen je dodatan napor da se jasno i nedvosmisleno propiše koji su to podaci koje su DNK laboratorije u obavezi da dostavljaju u skladu sa ovim zakonom, odnosno da to nisu svi DNK podaci kojima DNK laboratorije raspolažu, već samo oni koji su dobijeni izvršenom DNK analizom za potrebe
vođenja krivičnog postupka i utvrđivanja identiteta nestalih ili nepoznatih lica i leševa i delova tela i sprečavanja i zaštite od pretnji nacionalnoj i javnoj bezbednosti, kao i za potrebe vođenja postupka za utvrđivanje činjenica o statusu novorođene dece za koju se sumnja da su nestala iz porodilišta ili zdravstvenih ustanova u Republici Srbiji, u skladu sa posebnim zakonom.
Imajući u vidu napred navedeno prepoznata je potreba da se predmetna oblast precizira, uz jasno definisana prava i obaveze subjekata u ovoj oblasti i adekvatne sankcije za nepoštovanje utvrđenih obaveza.
Najzad, postoji kontinuirana potreba za unapređenjem postojećeg pravnog okvira u ovoj oblasti, kako bi se obezbedila potpuna zaštita ljudskih prava i sloboda zagarantovanih Ustavom i međunarodnim aktima.
Podsećamo, Zakonom o nacionalnom DNK registru ( „Sl. glasnik RS“, br. 24/2018) uređuju se uspostavljanje i sadržina nacionalnog DNK registra rezultata forenzičko-genetičke analize dezoksiribonukleinske kiseline (u daljem tekstu: Registar) za potrebe krivičnog postupka, utvrđivanja identiteta nestalih ili nepoznatih lica i leševa, delova tela, kao i obrada podataka dobijenih forenzičko-genetičkom analizom i druga pitanja od značaja za vođenje Registra.
Izvor: izvod iz obrazloženja preuzet sa sajta Narodne skupštine Repšublike Srbije (www.parlament.gov.rs)
Izvor: Izvodi iz propisa preuzeti su iz programa „Propis Soft“, Redakcija Profi Sistem Com-a